Ô nhiễm không khí, bụi mịn gây hại cho sức khỏe như thế nào?

Tổ chức quốc tế giám sát chất lượng không khí AirVisual cảnh báo mức ô nhiễm không khí nghiêm trọng tại TP.HCM, với nồng độ bụi siêu vi PM2.5 (bụi mịn) hiện ở mức 102,7 µg/m³. Chất lượng không khí tại TP.HCM đang duy trì ở mức thuộc nhóm có hại cho sức khỏe con người.

Đặc biệt, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cơ thể con người chỉ có cơ chế tự bảo vệ với bụi hạt có kích cỡ lớn hơn 10 micromet, tuy nhiên với các kích cỡ bụi từ 0,01 đến 5 micromet sẽ bị giữ lại trong khí quản và phế nang. Bụi mịn PM2.5 (có đường kính nhỏ hơn 2,5 micromet) là chất gây ô nhiễm nguy hiểm nhất đối với sức khỏe con người. Bụi mịn có thể xâm nhập sâu vào cơ thể người do có kích thước siêu nhỏ và ảnh hưởng sức khỏe nhiều người hơn bất kỳ chất gây ô nhiễm nào khác, ngay cả ở nồng độ thấp.

Theo tiến sĩ – bác sĩ Nguyễn Như Vinh, Trưởng khoa Thăm dò chức năng hô hấp, Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM: Ô nhiễm không khí là nguyên nhân hay yếu tố thúc đẩy gây ra, làm nặng thêm một số bệnh ở con người. Các chất độc trong không khí ô nhiễm có thể xâm nhập vào cơ thể người qua đường mũi, miệng, da và niêm mạc.

“Trong không khí ô nhiễm có các chất độc do phương tiện giao thông thải ra bao gồm: khí CO, SO₂, NO₂, benzen, chì, các kim loại nặng và một vài độc chất khác,… có thể gây hại ở một số cơ quan như mạch máu, tủy xương, lách, tim và phổi. Trong đó, hệ hô hấp và tim mạch dễ bị ảnh hưởng nặng nhất từ không khí ô nhiễm”, bác sĩ Vinh khuyến cáo.
Bác sĩ Vinh khẳng định, nhiều nghiên cứu đã xác định ô nhiễm không khí ảnh hưởng đến hô hấp ở mức độ cấp tính và mạn tính. Ở mức độ cấp tính, gây các triệu chứng như ho và khò khè. Ở tình trạng mạn tính, không khí ô nhiễm có thể dẫn đến hen suyễn, viêm phế quản mạn, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD).
“Không khí ô nhiễm làm gia tăng bệnh nhiễm trùng hô hấp, hen suyễn và các triệu chứng dị ứng ở trẻ em; làm cho bệnh nhân hen và COPD dễ bị phát bệnh cấp và nhập viện nhiều hơn. Ung thư phổi cũng là một nguy cơ khi con người tiếp xúc với không khí ô nhiễm, nhất là từ khí thải của các phương tiện giao thông”, bác sĩ Vinh khuyến cáo.

Liên quan đến bệnh tim mạch, thần kinh

Theo bác sĩ Vinh, nhiều nghiên cứu khoa học gần đây cũng đưa ra bằng chứng chắc chắn về mối liên hệ giữa khói xe và bệnh tim mạch. Tiếp xúc khói xe ngắn hạn cũng liên quan tới thiếu máu cơ tim, nhồi máu cơ tim cấp và cao huyết áp.Chì có trong không khí ô nhiễm cũng tác động đến quá trình tạo máu bằng cách ức chế một số enzyme quan trọng, đồng thời gây tổn hại màng hồng cầu và làm rối loạn quá trình chuyển hóa bên trong tế bào, làm cho tế bào bị chết sớm, dẫn đến hậu quả là bệnh thiếu máu.

Bên cạnh đó, bác sĩ Vinh cho biết, không khí ô nhiễm còn ảnh hưởng đến tâm thần kinh, tác động lên hệ thần kinh trung ương, thay đổi hành vi; ảnh hưởng đến khả năng nhận thức của trẻ em. Ô nhiễm không khí có thể gây ra tình trạng rối loạn tâm lý và mất cảm giác khỏe mạnh. Trong môi trường làm việc có nhiều khói bụi hay có mùi khó chịu sẽ làm người tiếp xúc dễ cáu gắt, giảm hành vi giúp đỡ người khác.

Với không khí ô nhiễm và nhiều bụi mịn, các bác sĩ khuyến cáo, người dân khi ra đường nên đeo khẩu trang đạt chất lượng và an toàn cho sức khỏe, tốt nhất phải chọn loại khẩu trang đạt tiêu chuẩn cản được bụi mịn được cơ quan chức năng chứng nhận vì không phải khẩu trang nào cũng cản được bụi PM2.5

Khi lựa chọn khẩu trang nên lưu ý đến những thông tin của khẩu trang như các chỉ số chống bụi theo tiêu chuẩn Mỹ hoặc châu Âu, được các tổ chức quốc tế uy tín công nhận. Cụ thể, với tiêu chuẩn lọc NIOSH của Mỹ, được thử nghiệm với bụi kích thước 0,3 micromet (kích cỡ bụi khó lọc nhất, hơn cả các loại bụi có kích cỡ siêu nhỏ), có các chỉ số như: N95 nghĩa là lọc 95% với bụi gốc vô cơ, N99 có nghĩa là lọc 99% với bụi gốc vô cơ, N100 có nghĩa là lọc 99,97% với bụi gốc vô cơ,… Khẩu trang cần phải ôm kín tối ưu gương mặt.

Mặt khác, cần thường xuyên vệ sinh nhà cửa, phòng ốc, làm thông thoáng môi trường sống